Thành phố Hồ Chí Minh: Từ thành phố ven sông đến nền kinh tế hướng biển
Là một đất nước có nguồn cội bán đảo hùng vỹ, một bên là biển, một bên là núi, công cuộc mở cõi vừa men theo đường bộ vừa trôi cùng dòng chảy để khai phá vùng đất phương Nam sông nước, hướng biển dường như là một lựa chọn tất yếu…
Vì vậy, trong ký ức văn hóa của nơi khởi nguồn đó, cùng với những giao thoa, chấp nhận và thậm chí thuần hóa các tầng thức văn minh – văn hóa trên hành trình Nam tiến, Sài Gòn – Gia Định, đã tích tụ cảm giác sông nước trong đó, và cuối cùng hòa vào thành đô thị ven sông. – hướng biển Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh hơn 300 năm qua.
Thành phố Hồ Chí Minh hướng biển
Đã 44 năm, kể từ ngày 29 tháng 12 năm 1978 huyện Duyên Hải của tỉnh Đồng Nai được sáp nhập và trở thành huyện Cần Giờ của TP.HCM ngày nay, tính biển hay nói rõ hơn là các yếu tố thành phố biển ngày càng rõ nét, nhiều tiềm năng và dự phóng xa hơn, mạnh mẽ hơn trong chiến lược phát triển của TP.HCM.
Một mặt, nó phá vỡ những giới hạn của sự phát triển trong đất liền – nội đô, do hầu hết các cơ sở sản xuất công nghiệp, xuất khẩu và đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh đều nằm sâu trong nội ô, thiếu không gian kết nối và liên kết với hệ thống vận tải biển và xuất khẩu quốc tế.
Mặt khác, việc tận dụng lợi thế sông nước tích tụ qua nhiều giai đoạn phát triển đã tạo động lực cho một trong hai hướng phát triển lớn của quy hoạch xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh là trở thành thành phố biển – kinh tế biển.
Theo xu hướng xu hướng chuyển dịch trọng tâm của một đô thị ven sông – hướng biển thì vùng mở rộng khu Nam bao gồm quận 7 – Nhà Bè – Cần Giờ, sẽ là sự lựa chọn hài hòa, vừa mang tính kế thừa vừa có tầm nhìn xa. Đồng thời đảm bảo tính bảo tồn – tự nhiên và thúc đẩy phát triển – hội nhập các kết cấu, giá trị văn hóa – kinh tế – xã hội đã tích lũy được.
Dưới góc nhìn về “cụm ngành kinh tế” (economic cluster) hoặc cụm ngành khu vực (regional cluster), vùng mở rộng khu Nam có đầy đủ các động lực và dư địa phát triển của cả huyện Nhà Bè và quận 7.
Quận 7 là nơi tập trung các ngành công nghiệp, thương mại – dịch vụ và khu đô thị mới hàng đầu cả nước, cùng cộng đồng doanh nghiệp năng động với hơn 10.000 doanh nghiệp đạt doanh thu 416.000 tỉ đồng (chiếm 7% của TP.HCM).
Khu chế xuất, cảng, giao thông, kho bãi … hoạt động hiệu quả, mạng lưới sản xuất được hỗ trợ rất lớn từ vị trí nằm ở cửa ngõ vào nội thành TP.HCM và hạ tầng giao thông phát triển. cùng 2 trục đường chính là đường Nguyễn Văn Linh và Huỳnh Tấn Phát, kết nối thuận lợi với các khu trọng điểm phát triển của thành phố.
Từ Quận 7, các công trình hạ tầng như cầu Phú Mỹ, Kênh Tẻ, Tân Thuận và các dự án hệ thống đường xung quanh đang được triển khai nhằm đảm bảo kết nối với nhiều quận, huyện và tỉnh lân cận.
Trục dẫn đường thủy – bộ
Dưới góc nhìn địa – kinh tế, trục “dẫn đường” Cần Giờ – Nhà Bè – quận 7 sẽ là trọng tâm của khu vực kinh tế biển và đô thị du lịch sinh thái phía Nam TP.HCM, kết nối với Long An và Đồng bằng sông Cửu Long thông qua các trục đường bộ, kết nối với Đồng Nai và các tỉnh Đông Nam Bộ qua hành lang sông Soài Rạp – rạch Bến Nghé – sông Đồng Nai.
Từ đường bộ, đường Nguyễn Hữu Thọ (quận 7 – Nhà Bè) đang được thành phố đầu tư mở rộng kết nối thông suốt từ trung tâm thành phố đến cụm cảng biển – khu công nghiệp lớn nhất TP.HCM với các cụm cảng nằm dọc sông Soài Rạp gồm cảng container quốc tế SPCT; Tân Cảng – Hiệp Phước; cảng quốc tế Long An và Khu công nghiệp Hiệp Phước.
Từ Nhà Bè – quận 7 có thể kết nối với tỉnh Long An để đi khắp vùng Nam Bộ với dự án đường Long Hậu (Nhà Bè) – ĐT826E (huyện Cần Giuộc – Long An), đường Lê Văn Lương (Nhà Bè) – ĐT826C (Cần Giuộc) và cảng Hiệp Phước sẽ là cửa ra biển cho Long An.
Từ đường sông, Nhà Bè chính là cửa ngõ giao thông đường thủy của quận 7 và TP.HCM qua hệ thống sông Soài Rạp – rạch Bến Nghé ra tới biển Cần Giờ. Sắp tới, Nhà Bè tiếp tục triển khai những công trình trọng điểm kết nối liên vùng như: cao tốc Bến Lức – Long Thành; cầu Cần Giờ kết nối Nhà Bè, Cần Giờ với các tỉnh miền Đông, Tây Nam Bộ…
Trên nền tảng của các khu công nghiệp – cảng và đô thị thương mại – dịch vụ của vùng mở rộng khu Nam, Cần Giờ có thể phát triển theo định hướng trung tâm kinh tế hàng hải và đô thị dịch vụ du lịch.
Trong đó trung tâm kinh tế hàng hải Cần Giờ sẽ phát triển theo mô hình khu mậu dịch tự do với trung tâm cảng biển nước sâu, trung tâm logistics và trung tâm dịch vụ hỗ trợ để bù đắp điểm yếu và nâng tầm cho mạng lưới sản xuất công nghiệp – xuất khẩu của TP.HCM.
Đồng thời, Thành phố dịch vụ du lịch Cần Giờ sẽ dựa trên Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ, và phát triển dịch vụ – thương mại – du lịch từ lõi đô thị Phú Mỹ Hưng (quận 7) dọc theo hệ thống sông Sài Gòn – Soài Rạp – Lòng Tàu ra tới biển.
Để hiện thực hóa những khởi động và hướng phát triển nói trên nêu trên, cần ưu tiên đặt trục “dẫn đường” Cần Giờ – Nhà Bè – quận 7 trong bối cảnh phát triển và liên kết vùng. Cần tập trung triển khai các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm để liên kết vùng, dù là đường bộ hay đường thủy.
Về đường bộ, các dự án trọng điểm cần hoàn thành đúng tiến độ như cầu Cần Thơ, tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành chạy qua Cần Giờ, đường cao tốc liên vùng phía Nam và các tuyến đường nối đường Lương Văn Nho với đường Duyên Hải…
Ưu tiên phát triển hệ thống giao thông và du lịch đường sông dọc theo tuyến sông Soài Rạp – kênh Bến Nghé, bắt đầu từ khu vực công viên Bến Bạch Đằng – huyện Nhà Bè – 7 để xây dựng hành lang hàng hải cho mạng lưới sản xuất – xuất khẩu kết nối Khu chế xuất Tân Thuận – Khu công nghiệp Hiệp Phước – cảng Hiệp Phước tiếp cận các tuyến hàng hải quốc tế; tạo động lực phát triển giao thông vận tải đường thủy với vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, thúc đẩy quá trình phát triển du lịch và đô thị sinh thái ven sông từ lõi đô thị Phú Mỹ Hưng của quận 7 kéo dài tới Cần Giờ.
Cuối cùng, cảng trung chuyển Cần Giờ sẽ phát triển trở thành cửa ngõ cho hàng hóa của vùng mở rộng khu Nam và TP.HCM để tiếp cận các tuyến hàng hải quốc tế.
